• Gaur egun, Wayne Marshall George Gershwinen musikan adituenetako bat da. Zuzendari eta pianista lanak egingo ditu konpositore estatubatuarrari eskainitako kontzertu monografiko honetan.
• Kontzertuaren bigarren zatian, Porgy & Bess operako abesbatzak eta ariak eskainiko dira, Indira Mahajan eta Eric Greene abeslarien partaidetzarekin.

Euskadiko Orkestra Musika Hamabostaldiaren historia hurbilaren funtsezko zatia da, 1982an sortu zenetik jaialdiaren edizio guztietan parte hartu baitu. Uda honetan, 40. urteurrenarekin bat eginez, Euskadiko Orkestra protagonismo berezia izaten ari da, La fille du régiment operaren bi emanaldietako zuloguneaz arduratzeaz gain, datorren larunbatean, abuztuaren 20an, Kursaaleko kontzertu berri baten protagonista izango baita. Oraingo honetan, George Gershwinen musikara hurbilduko dira bere bi lan ezagunenen bidez: Rhapsody in Blue ospetsua eta Porgy & Bess opera. Bertan, Andra Mari Abesbatzaren, Indira Mahajan sopranoaren eta Eric Greene baritonoaren ahotsak entzungo ditugu, koru eta aria aukeraketa esanguratsu batzuekin. Gershwinen musikan aditua den Wayne Marshall britainiar pianistak zuzenduko du kontzertua, Rhapsody in Blue-n piano bakarlaria ere izango dena. Ekitaldia arratsaldeko 20:00etan hasiko da Kursaal Auditorioan.

Orkestra-zuzendaria, Wayne Marshall piano eta organo-jotzailea (abuztuaren 15ean kontzertua eskaini zuen Artzain Onaren Organo Zikloaren barruan) nazioartean ezaguna da XX. mendeko konpositore estatubatuarren obrak interpretatzeagatik. Dresde Semperoper, Leipzig Gewandhaus Orkestra edo Vienako Sinfonikoa bezalako talde ospetsuekin aritu da, baina bereziki aipatzekoa da proiektu inklusiboetan parte hartu izana, hala nola Chineke! Orkestran, musikari beltzez osatutako Europako lehen orkestra profesionala, 2015ean Londresko Queen Elizabeth Hall-en aurkeztu zena. Kontzertu honetan, orkestra zuzentzeaz gain, Marshallek piano-jotzaile lanak ere egingo ditu. Gerhswinen musikak ere berebiziko garrantzia izan du, Marshallek bere diskografian piano musikari eskainitako hainbat CD baititu.

Porgy and Bess-eko protagonistak Gerhswinen musikarekin oso ohituta dauden bi abeslari estatubatuar izango dira. Indira Mahajan soprano newyorktarra Bess-en rolean espezialista handienetako bat da, Napoliko San Carlo, Washington National Opera, Los Angeles Opera, Dallas Opera, Parisko Opéra Comique, Caen-go Théâtre, Oaatsoper Hannover, Oper Frankfordeko Oper Phillöt eta beste hainbat antzokitan abestu baitu. Bere partenaire-a, Graham Greene baritonoa, Leontyne Price Ahots Lehiaketaren irabazlea izan zen eta gaur egungo Porgy pertsonaia garrantzitsuenetako bat bihurtu da, 2018an Londresko English National Operako debutean irabazi ondoren. Geroztik, Europako agertoki garrantzitsuenetan jarraitu du rola interpretatzen. Abesbatzak funtzio konplexua eta funtsezkoa izaten du operaren barruan, horregatik Andra Mari Abesbatzak, abesbatzaren euskal erakunde handienetako batek, urtero bezala hartuko du parte Musika Hamabostaldiaren programazioan. Errenterian 1966an sortua, gaur egun Andoni Sierrak zuzentzen du. Andoni Arcilla zuzendaria ere izango du lagun, Nafarroako Ganbera Abesbatzako Jazz ataleko eta Jazzy Leap-eko zuzendaria.

Estatubatuar askorentzat, George Gershwinek bere herrialdeko espiritu musikala ordezkatzen du, jazzetik eta bluesetik eratorritako herri-musikaren eta Europatik inportatutako musika klasikoaren artean aurkitu zuen orekagatik. Pianoan bere ekimenez hasi ondoren, 12 urterekin Charles Hambitzerrekin hasi zen eskolak hartzen, eta honek Chopin, Liszt eta Debussyren musika erakutsi zion. Hala ere, 16 urterekin ikasketak uztea erabaki zuen, eta piano-jotzaile gisa sartu zen Remick argitaletxearen zerbitzura, abesti arin herrikoietan espezializatua, Tin Pan Alley izenez ezagunak. Gershwinek Remickekin argitaratu zituen bere lehen melodiak, eta musikal oso bat idatzi zuen Broadwayrako, La La Lucille. Arrakastaren atzetik ibili ondoren, 20 urterekin lortu zuen Swanee (1919) abestiarekin.

Larunbat gaueko musika-emanaldian entzungo diren bi obrak, Gershwin bi munduetakoa dela erakusten duten adibide bikainak dira. Rhapsody in Blue-ren istorioa, gainera, oso bitxia da, Gershwinek ez baitzuen hura idazteko asmorik, baina 1924ko urtarrilaren 4an, Paul Whiteman-en artikulu batekin egin zuen topo, New York Tribune egunkaria irakurtzen zuen bitartean. Whiteman garaiko jazz-banden zuzendari ezagunena zen, eta George Gershwin jazz kontzertu batean lanean ari zela iragartzen zuen. Musikagilea berehala jarri zen harremanetan Whitemanekin, New York Tribuneko artikulua ezeztatzeko, baina Whitemanek lana onar zezan konbentzitu zuen eta Ferde Grofer-en laguntza eskaini zion obra orkestratzeko, Gershwinek hiru astean soilik osatu zuena. Ikusleak liluratuta geratu ziren Rhapsody in Blue-ren jazz eta musika klasikoko estiloen nahasketarekin, hasierako klarinetearen glissando nahasezinaren ondoren, musika ideia ikaragarriak, orkestrako tinbre koloretsuak eta erritmo sinkopatuak sortzen baitzituen.

Raphsody in Blue estreinatu eta pare bat urtera, 1926an hain zuzen, Gershwinek DuBose Heywarden eleberri bat irakurri zuen, Porgy izenekoa. Catfish Row izeneko Charlestoneko ghetto beltz bateko bizitzaren bineta sail bat kontatzen du: Porgy izeneko elbarri bat Bess izeneko emakumearekin erabat maitemintzen da, bere noizbehinkako maitasun keinuek atsekabetuta eta sututa. Bess Catfish Rowko gizon zakarren artean aurrera egiten ahalegintzen da, Crown bezala, zeinak bizitza dotoreago bat eskainiko dion. Porgyk, aldiz, debozio sutsua soilik eskain dakioke. Bess New Yorkera erakarriko du Sportin’ Life jokalari eta droga-trafikatzaileak, eta Porgyk bera aurkitzeko bidaiari ekingo dio. Istorioarekin liluratuta, Gershwinek operara eraman nahi izan zuen. Hego Carolinara ere joan zen bertako kultura aztertzera, eta han ikusitakoa baliatu zuen bere operarako. 1933an, Ira bere anaiak eta DuBose Heyward-ek testuekin lagunduta, Porgy and Bess partituran hasi zen lanean. 1935ean estreinatu zen, afro-amerikar abeslari talde batekin, garai hartarako aitzindaria izanik. Operak arrakasta handia izan zuen, besteak beste, “Summertime” aria ospetsuari esker, eta 1959an zinera ere eraman zuten.